ايران، پيشنهاد روسيه و سناريوى اوكراين

اين اقدام روسيه موجب نگرانى شديد كشورهاى اروپايى شد و اتحاديه اروپايى در همين زمينه نشستى اضطرارى برگزار كرد. اروپا يك چهارم از گاز طبيعى مورد نياز خود را از روسيه وارد مى كند و ۹۰ درصد اين مقدار از طريق خط لوله هاى عبورى از اوكراين در اختيار كشورهاى اروپايى قرار مى گيرد.
كارشناسان معتقدند اين اقدام روسيه در آستانه رياست بر گروه G8 بيشتر يك اقدام سياسى در جهت باز تعريف نقش خود در صحنه بين الملل و مطرح كردن خود به عنوان يكى از قدرت هاى جهان چند قطبى مى باشد و سعى دارد با استفاده از اهرم انرژى و وابستگى شديد اروپا به گاز روسيه، حضور پررنگ ترى در معادلات منطقه اى و جهانى داشته باشد.
استفاده روسيه از گاز به عنوان اهرم سياسى، مسوولان كشورهاى اروپايى را بر آن داشته تا درباره وابستگى اروپا به انرژى وارداتى از روسيه پرسش هايى را مطرح سازند و در حقيقت اعتماد مشتريان اروپايى به اين كشور از بين رفته است.
الكسى مالاچنكو از پژوهشگران مركز مطالعاتى كارنگى نيز در همين زمينه اعلام كرد بهتر است اروپا در جهت كاهش ميزان وابستگى به روسيه، منابع تامين گاز خود را متنوع كند و اروپا طى ۱۵ تا ۲۰ سال آينده براى تامين نيازهاى خود به ديگر منابع همچون ايران روى خواهد آورد.
اقدامات اخير روسيه علاوه بر اروپا، براى ايران نيز پيام هاى مهمى دارد كه بايد مورد توجه قرار گيرد. اخيرا روسيه در مورد پرونده هسته اى ايران، پيشنهادى را مطرح كرده است كه غنى سازى اورانيوم در خاك روسيه انجام گيرد.
اين مساله واكنش هاى مختلفى را در سطح كشور و جهان داشته است. اكثر كارشناسان داخلى با اين طرح مخالفت كرده و حتى اعلام كردند از سوى روسيه طرح مدونى دريافت نشده و اين موضوع فقط در حد يك پيشنهاد يك صفحه اى است كه نمى تواند قابل قبول باشد.
در مقابل برخى از كارشناسان خارجى و برخى افراد در داخل كشور معتقدند پذيرش پيشنهاد روسيه از سوى ايران، نشانه شفافيت فعاليت هاى هسته اى ايران مى باشد و صلح آميز بودن آن ها را تاييد مى كند و اين كه اين امر براى برون رفت از بن بست در پرونده هسته اى ضرورى مى باشد.
پيشنهاد (طرح) روسيه از چند جهت قابل بررسى است:
۱- اين پيشنهاد علاوه بر اين كه منافع سرشارى را از نظر اقتصادى نصيب روس ها مى كند، به نوعى امنيت ايران را نيز با چالش روبه رو مى كند و عملا براى كارى كه در داخل كشور امكان پذير است، به روس ها وابسته مى شويم و تضمينى هم نيست كه مساله اى كه در مورد گاز اوكراين افتاد براى ايران نيز نيفتد.
۲- بررسى عملكرد روس ها در پرونده هسته اى ايران نشان مى دهد كه روس ها همواره در جهت منافع خود تلاش كرده اند از هر دو طرف ايرانى و غربى امتياز بگيرند و به همين دليل هم به تعهدات خود هيچگاه به طور كامل عمل نكرده و با به تاخير انداختن تعهدات خود امتيازات بيشترى را از طرفين مطالبه كرده اند.
۳- حتى در صورت توافق با توليد مشترك در خاك روسيه با همكارى دانشمندان ايرانى، روس ها به عنوان فقيرترين كشور گروه G8 تكنولوژى روز را براى اين كار در اختيار ندارند و معمولا تكنولوژى هاى روسى قديمى، گران، غير استاندارد و از نظر امنيتى قابل قياس با نمونه هاى غربى آن نمى باشد.
۴- در حقيقت طرح روسيه در جهت تامين خواسته هاى كشورهاى اروپايى و امريكايى تنظيم شده و با پيشنهاد انتقال غنى سازى به روسيه، در جهت محروم كردن ايران از انجام غنى سازى در داخل خاك خود مى باشد و عملا به خواسته ايرانى ها بى توجهى شده است و دقيقا به همين دليل است كه با استقبال امريكا و اروپا روبه رو شده است.
۵- عملكرد روسيه در مورد نيروگاه بوشهر نشان مى دهد كه روس ها يا توانايى لازم را ندارند و يا اراده اى قوى تر از اراده روسيه در اين امر مانع مى شود كه كار به موقع انجام شود و در حقيقت پيشنهاد اخير روسيه هم برابر همان معاملاتى است كه روسيه مى خواهد با ايران و غرب داشته باشد. روس ها از يك طرف مى خواهند بازار ايران را از دست ندهند و از سوى ديگر مى خواهند به شكلى در غرب محبوبيت لازم را كسب كنند و خود را در اين قضايا منجى نشان دهند.
در مقابل مطالب بالا برخى از كارشناسان داخلى اعتقاد دارند با توجه به اين كه بازى هسته اى ايران و اروپا در حالت پات قرار گرفته، پيشنهاد روسيه مى تواند به خروج از وضعيت كنونى كمك كند. با اين حال با توجه به ورود هيات روسى به ايران و شروع مذاكرات، چند نكته بايد مورد توجه قرار گيرد.
پيشنهاد روسيه در رابطه با غنى سازى اورانيوم در داخل خاك كشور و توليد سوخت هسته اى نمى تواند راهكار مناسبى براى ايران باشد زيرا عملكرد روسيه در قبال تعهداتش مثبت نبوده است.
در واقع اين پيشنهاد در جهت به انحراف كشاندن تصميم ايران در دستيابى به تكنولوژى صلح آميز هسته اى و در حقيقت همه تعهدات ايران است و آنچه كه ما در مذاكرات بايد دنبال كنيم، ايجاد و راه اندازى چرخه توليد سوخت در داخل است و بايد همه تلاش خود را بكنيم كه خودمان اين كار را انجام دهيم و مى توانيم در كنار آن با كشورهاى ديگر مشاركت داشته باشيم.
پيش بينى مى شود ماهيت مذاكرات فنى در خصوص طرح پيشنهادى روسيه به ايران و حواشى آن، مذاكراتى طولانى مدت و زمان بر را براى دو طرف رقم بزند و در نتيجه هم به روسيه و هم ايران اجازه انجام مذاكراتى طولانى مدت را خواهد داد.
طولانى شدن چنين مذاكراتى نيز با خواست تمام طرف هاى مذاكره تطابق دارد و هم به نفع ايران و هم به نفع روسيه خواهد بود، به دليل اين كه نه ايران و نه روس ها خواهان راندن يكديگر نيستند و با توجه به منافع متقابل، هر دو در پى تعاملى سازنده براى هر دو طرف مى باشند.
البته اين احتمال نيز وجود دارد كه همكارى ايران و روسيه مقطعى و تاكتيكى باشد و چون نوع تصميم گيرى ما در اين مورد بر مذاكرات ما با اروپا نيز بسيار موثر خواهد بود، تيم مذاكره كننده ايرانى بايد اين مسايل را به دقت بررسى كند.

---

معرفي سايت مرتبط با اين مقاله